Ferritin: Aşağı və Yüksək olması – Səbəblər, Simptomlar və Müalicə Yolları

Ferritin, orqanizmdə dəmir ehtiyatlarını saxlayan əsas zülaldır və onun səviyyəsi, bədəndəki ümumi dəmir miqdarını təyin etməyə imkan verir. Həm ferritin səviyyəsinin aşağı olması, həm də yüksək olması sağlamlıq problemlərinə işarə edə bilər. Bu məqalədə ferritinlə bağlı səbəblər, simptomlar və müalicə yolları haqqında ətraflı məlumat verilir.

Ferritin Aşağılığı Nədir?

Ferritin səviyyəsinin aşağı olması, bədəndə dəmir çatışmazlığını və ya dəmir defisitli anemiya olduğunu göstərə bilər. Bu vəziyyət ciddi müalicə tələb edə bilər.

Ferritin Aşağılığının Səbəbləri

• Dəmir çatışmazlığı anemiyası: Dəmirin kifayət qədər qəbul edilməməsi və ya artan ehtiyacın ödənilməməsi.
• Qanaxmalar: Xroniki və ya həddindən artıq qan itirilməsi (məsələn, menstruasiya və ya mədə-bağırsaq qanaxmaları).
• Qidalanma çatışmazlığı: Dəmir baxımından zəif qidalanma və ya vegetarian pəhriz.
• Bağırsaq problemləri: Çölyak və Crohn xəstəlikləri kimi dəmir sorulmasını azaldan hallar.
• Hamiləlik: Artan dəmir ehtiyacı.

Ferritin Aşağılığının Simptomları

• Xroniki yorğunluq və halsızlıq
• Solğun dəri
• Saç tökülməsi
• Nəfəs darlığı
• Baş gicəllənməsi və diqqət çatışmazlığı

Ferritin Səviyyəsini Artırmaq Üçün Nə Etməli?

1. Dəmir baxımından zəngin qidalar qəbul edin: Qırmızı ət, qaraciyər, ispanaq, mərcimək, noxud və quru meyvələr.
2. C vitamini ilə dəmir sorulmasını artırın: Portağal, limon və kivi kimi qidalar.
3. Dəmir əlavələri: Həkim məsləhəti ilə dəmir preparatları qəbul edin.
4. Qəhvə və çayın qəbulu zamanı ehtiyatlı olun: Yemək zamanı içmək dəmirin sorulmasını azalda bilər.

Ferritin Yüksəkliyi Nədir?

Ferritin səviyyəsinin normadan yüksək olması, bədəndə artıq dəmir toplanmasını və ya bəzi xroniki xəstəliklərin mövcudluğunu göstərə bilər. Bu vəziyyət hiperferritinemiya adlanır.

Ferritin Yüksəkliyinin Səbəbləri

• Hemokromatoz: Genetik olaraq bədəndə artıq dəmir yığılması ilə xarakterizə olunan xəstəlik.
• İltihabi xəstəliklər: Romatoid artrit, lupus və ya infeksiyalar.
• Qaraciyər xəstəlikləri: Siroz və qaraciyər yağlanması.
• Dəmir əlavələrinin həddindən artıq qəbulu.
• Qan köçürmələri: Çoxsaylı transfuziyalar ferritin səviyyəsini artırır.
• Metabolik xəstəliklər: Şəkərli diabet və metabolik sindrom.

Ferritin Yüksəkliyinin Simptomları

• Qaraciyərdə ağrı
• Artrit (oynaq ağrıları)
• Ürək problemləri (aritmiya və ürək çatışmazlığı)
• Həddindən artıq yorğunluq
• Dərinin tündləşməsi (bronza rəngi)

Ferritin Səviyyəsini Azaltmaq Üçün Nə Etməli?

1. Flebotomiya (qan aldırma): Dəmir səviyyəsini azaltmaq üçün effektiv üsuldur.
2. Xelasiya müalicəsi: Dəmiri bağlayaraq orqanizmdən xaric edən dərmanlar istifadə edilir.
3. Dəmir qəbulunun məhdudlaşdırılması: Dəmir zəngin qidalardan çəkinin və C vitamini qəbulunu azaldın.
4. Xroniki xəstəliklərin müalicəsi: Əsas səbəbi müalicə etməklə ferritin səviyyəsi normallaşdırıla bilər.

Normal Ferritin Səviyyələri

• Kişilər: 30–300 ng/mL
• Qadınlar: 15–200 ng/mL
• Uşaqlar: 7–140 ng/mL

Ferritin səviyyəsi necə ölçülür?

Ferritin səviyyəsi qan analizi ilə ölçülür. Aşağı və ya yüksək dəyərlər həkim tərəfindən diaqnoz qoyulan səbəbə əsasən müalicə edilir.

Ferritin aşağılığı və yüksəkliyi sağlamlığa necə təsir edir?

Aşağı ferritin yorğunluq və anemiyaya səbəb ola bilər. Yüksək ferritin isə qaraciyər və ürək problemləri yarada bilər.

Ferritin səviyyəsi, orqanizmin dəmir ehtiyatlarının vəziyyətini əks etdirən vacib göstəricidir. Həm aşağı, həm də yüksək ferritin səviyyəsi sağlamlıq problemlərinin əlaməti ola bilər və tibbi nəzarət tələb edir. Simptomları görsəniz, həkimə müraciət edin və müvafiq müalicə üsullarını tətbiq edin.