Burnout - Yan və Çıx!

Günümüzün yüksək templi və tələbkar iş mühitində burnout geniş yayılmış bir problemə çevrilib. Emosional tükənmə, sinizm və peşəkar effektivliyin azalması ilə xarakterizə olunan tükənmişlik həm fərdlərə, həm də təşkilatlara zərərli təsir göstərir. Bu məqalədə biz tükənmişlikdən qaçmaq üçün konkret strategiyaları, tükənmişlik yaşayan fərdlər üçün tədbirləri və menecerlərin və şirkətlərin bu çətin təcrübə vasitəsilə işçilərinə dəstək olmaq üçün atmalı olduğu addımları nəzərdən keçirəcəyik.

Simptomplar

Burnout təşhis olunması o qədər də çətin olan bir sindrom deyil. Daimi yorğunluq, sinizm və özgüvən əksikliyi başlıca simptomplardır. Uzun saatlar yatmaq, həftəsonu istirahəti belə yorğunluğunuzu aradan qaldırmırsa, burnout ilə qarşı-qarşıya olduğunuzu düşünməyə başlaya bilərsiniz. Buna əlavə olaraq, bu sindromun qurbanlarında tez-tez sinizm meyilləri müşahidə olunur. Şirkətin hədəflərinə qarşı laqeyd münasibət, bağlılığın (engagement) azalması müəyyən mənada emosional tükənmənin nəticəsi kimi də görülə bilər. Özgüvən əksikliyi isə, siyahını tamamlayacaq. Burnout yaşayan şəxslər öz bacarıqlarına və potensiallarına olan inamı tədricən itirirlər. Bu, bəlkə də, sindromdan xilas olmaq yolundakı ən böyük əngəl olur. Ümumiyyətlə, bu 3 simptom arasında yumurta-toyuq hekayəsinə bənzər bir əlaqə olduğunu düşünə bilərik.

Bütün bunlarla birlikdə, nəzərə almaq lazımdır ki, burnout ayrı-ayrı fərdlərdə fərqli simptomplar da sərgiləyə bilir. Bununla birlikdə, sadalanan 3 əsas simptompdan 1 və ya 2-nin olmaması və ya zəif olmasına da rast gələ bilərik...

Necə mübarizə aparaq?

Bu məsələni iki alt-başlıq əsasında dəyərləndirə bilərik:

• Burnout yaşayan şəxslər nə etməli?

• Şirkətlər burnout yaşayan işçiləri üçün nə etməli?

Burnout yaşayırsınız. Nə etməli?

Burnout-dan çıxmaq üçün çox yönlü bir yanaşma lazımdır. İlk növbədə, əllərinizi başınızın arxasında birləşdirin, arxaya söykənin, gözlərinizi yumun - fasilə verin. İstirahət etmək sizin də haqqınızdır. Daha sonra, öz stres mənbələrinizi müəyyənləşdirməklə davam edə bilərsiniz. Onları birbaşa həll etməyə çalışmalısınız. Bu, iş və şəxsi həyat arasında daha aydın sərhədlər qoymaq, dostlar, ailə və ya mənəvi sağlamlıq peşəkarlarından dəstək istəmək və lazım olduqda işdən bir müddət uzaqlaşmaq kimi tədbirləri əhatə edə bilər. Yetərli yuxu, qidalanma, fiziki fəaliyyət və əyləncə kimi özünüzə qayğı göstərməyə istiqamətlənən nöqtələri prioritet kimi müəyyənləşdirmək əhəmiyyətlidir. Stressi idarə etmək üçün meditasiya kimi fəaliyyətlər faydalı ola bilər. Nəhayət, insanın məqsədlərini və gözləntilərini yenidən qiymətləndirməsi, realistik olanları mərkəzə qoyması və əlçatan olmayanları siyahıdan çıxarması/silməsi Burnout sindromundan xilas olmaqda çox yardımçı olacaq.

Burnout yaşayan işçiniz üçün nə edə bilərsiniz?

Şirkətlərin işçinin burnout-dan xilas olmasında əhəmiyyətli rolu var. Onlar dəstəkləyici və açıq mədəniyyət yaratmaqla başlaya bilərlər ki, burada işçilər mənəvi sağlamlıqları haqqında çəkinmədən danışa bilsinlər. İş və şəxsi həyat arasındakı balansı təşviq edən siyasətlər, məsələn, elastik iş saatları, uzaqdan iş imkanları və mütəmadi fasilələr tövsiyə etmək, işlə əlaqəli stressi azalda bilər. Mənəvi sağlamlıq resurslarına, məsələn, məsləhət xidmətləri və ya stress idarəetmə seminarlarına girişi təmin etmək də vacibdir. İş yükü və prioritetlərin mütəmadi nəzərdən keçirilməsi, onların rasional olduğundan əmin olmaq işçilərin burnout-dan qorunmalarına kömək edə bilər. Son olaraq, işçilərin səylərinin tanınması və qiymətləndirilməsi burnout hallarını azaltmaq üçün faydalıdır.

Hadisələri qabaqlayın!

Bütün digər xəstəliklərdə olduğu kimi, burada da hadisələri qabaqlamaq ən yaxşı çıxış yoludur. Şablon səslənsə də, ilk və mənə görə ən vacib addım - sevdiyiniz və ya sizə maraqlı olan işi görməkdir. Burnout çox vaxt birbaşa olaraq həddən çox işləmənin məntiqi sonluğu kimi görülsə də, işini dərindən sevən insanların nə qədər uzun saatlar işləsələr də, burnout yaşadığını müşahidə etmirik (əksər hallarda). İş, istirahət, ictimai fəaliyyətlər və hobbiləri özündə birləşdirən balanslaşdırılmış həyat tərzinə can atmalısınız. Yox deməyi öyrənmək və işdə sağlam sərhədlər qoymaq həddən artıq məsuliyyət götürməyin qarşısını ala bilər. Dərin nəfəs alma, yoqa və ya müntəzəm fiziki fəaliyyət kimi effektiv stress idarə etmə üsullarını inkişaf etdirmək zehni rifahı qorumağa kömək edə bilər. Narahatlıqları, problemləri bölüşmək və məsləhət axtarmaq üçün həmkarlar, dostlar və ailədən ibarət dəstək şəbəkələrinin yaradılması da faydalı ola bilər.

Bu strategiyalar fərdlərin və təşkilatların xüsusi ehtiyaclarına uyğunlaşdırıla və uyğunlaşdırıla bilər. Şəbəkəniz daxilində şəxsi təcrübələri və məsləhətləri paylaşmaq tükənmişliklə məşğul olanlara əlavə fikir və dəstək verə bilər.

Toghrul Hajiyev