SAYISAL YÖNTEMLER NEDİR VE NEDEN ÖNEMLİ?
Bu yazıda sizlere kendi uzmanlık alanım olan sayısal yöntemler bilim dalının ne olduğu ve günümüzdeki önemi hakkında kısaca bilgilendirmeye çalışıcağım. Sayısal yöntemler bilim dalı işletmeler açısından karar destek sistemi gibi geliştirilen yeni bir sistematik bilim dalıdır diye biliriz. Bu yöntemlerin doğuş tarihi 2ci dünya savaşına dayanıyor. Savaş zamanı İngilterede erzak kıtlığı ve buna karşılık asker sayısının fazla olması yiyecekleri doğru orantılı bir şekilde askerlere dağıtılması problemini ortaya çıkarmıştı. Bunun çözümü için matematikçi ve istatistikçiler modeller geliştirerek bu sorunu ortadan kaldırmaya çalışmışlar. Modellerin işe yaraması gelecekte başka işletme problemlerinede uyarlanmış ve böylelikle yeni bir bilim dalı ortaya çıkmıştır. Kurucuları genellikle matematikçi, fizikçi ve istatistikçilerden oluşuyor. Sayısal yöntemler işletmelerin karmaşık karar problemlerinin çözümü için kullanılan matematiksel modellemeler bütünüdür diye biliriz. Buraya kadar pek çoğunuzun bir şey anlamadığının farkındayım.
Bu anlattıklarımı örneklerle açıklamaya çalışıcağım. Öncelikle matematiksel model nedir onu açıklayalım. Bir olayın matematiğe dökülerek ifade edilebilir bir sisteme dönüştürülmesi matematiksel modeldir. Örneğin: Diyelimki küçük bir işletmemiz olsun. Hergün birim fiyatı 20tl olan 10 adet malzeme satsın. İşletmenin günlük satışı ne kadardır diye soracak olursak o zaman malzeme sayısını satış fiyatı ile çarpmamız gerekir. 10x20=200 TL deriz. Göründüğü gibi gerçek bir olayı matematiğe dökerek ifade ede bildik. Yani bize sorulan sorunun matematiksel modeli 10x20-dir. Matematiksel modeller sayı kullanan tüm bilim dallarında vardır diye biliriz. Fizik, İstatistik, Ekonometri, İşletme v.s birçok bilim dalı matematiksel modellemeler kullanırlar. Peki neden? En temel sebebi bizlere problemi çözmede kolaylık sağlamasıdır. İşletmeler açısından nedir diye bakacak olursak işletmelerin hiç kuşkusuz en büyük problemlerinden biri karar vermedir. Her türlü karar vermede matematiksel modelleri kullana biliriz. Sadece işletmeler değil günlük yaşantımızda bizlerinde önemli karar problemleri ola bilir. Örneğin elimizde 100bin TL olsun. Araba almak istiyoruz. Bu durumda problemimiz en iyi performans ve en düşük fiyatlı arabayı seçmek olacaktır. Ancak önümüzdeki 5 araba seçeneğinin her birinin kendine has özellikleri ve diğerine göre üstünlükleri vardır. Yani sadece en ucuz olana yönelemiyoruz. Çünkü performans kriteride bizim için önemli. Bu durumda sayısal yöntemler devreye girer ve sezgisel olarak kararsız kaldığımız durumlarda bize matematiksel bir çözüm yolu sunarak rasyonel bir karar vermemizi sağlar. Bu çözüm yollarından bahsederek konuyu hem dağıtmak istemiyorum hemde zaten yeterince karmaşık bir konuyu dahada karmaşık bir hale getirmek istemiyorum. O yüzden çözümden bahsetmiceğim. (Ayrı bir konu olarak gelecekte bahsediceğim). Özelikle büyük işletmeler her gün sayısız karar problemi ile uğraşır. Bu problemlerin çözümünde kullanılan tüm matematiksel modeller sayısal yöntemler bilim dalını oluşturur. Göründüğü gibi Sayısal Yöntemler işletmeler açısından çok önemli bir bilim dalıdır.
Özellikle gelişmekte olan ülkemiz için bu alanın önemi hakkında öğrenciler bilgilendirilmeli ve üniversitelerde işletme dersi alan öğrencilere derinden öğretilmelidir. Gelecekte yazılımcılar ile birlikte çalışılıp işletmelerin karar vermede kullandıkları matematiksel modeller yazılımlara dönüştürülerek bilgisayar tabanlı karar destek sistemleri yaratıla bilir. Yönetim Bilişim sistemi adı ile dünyanın birçok gelişmiş ülkesinde artık bu tip yazılımlar hazırlanıyor. Çok kriterli karar problemlerinin çözümünde kullanılan matematiksel yöntemlerin her biri için ayrı bir yazılım hazırlanıp işletmelere sunulabilir. Umarım kısada olsa artık Sayısal Yöntemlerin ne olduğunu biliyoruz.