Milad bayramı İslamda niyə haram hesab olunur? Yeni ili qeyd etmək caizdirmi?
Milad bayramının İslamda haram olması ilə bağlı mövzu din alimləri və fərqli məzhəblər arasında müzakirə edilən məsələlərdən biridir. Bu bayramın İslam baxımından haram hesab edilməsinin səbəbləri teoloji, tarixi və mədəni aspektlərdən izah edilir. Məqalə çərçivəsində bu səbəbləri detallı şəkildə nəzərdən keçirəcəyik.
Milad bayramının mənşəyi və xristian kökləri
Milad bayramı, xristian dünyasında İsa peyğəmbərin (ə.s.) doğum günü kimi qeyd edilir. Bu tarix əsasən 25 dekabrda qeyd olunur, lakin bəzi pravoslav kilsələri bu günü 7 yanvarda qeyd edir.
- İslamda Tövhid prinsipi
İslamda əsas inanc prinsipi olan "Tövhid" Allahın təkliyini və mütləqliyini vurğulayır. Quranda deyilir:
“De ki, O, Allah təkdir. Allah heç nəyə möhtac deyil, əksinə hər kəs Ona möhtacdır. O doğmamış və doğulmamışdır. Onun tayı-bərabəri də yoxdur.” (İxlas surəsi, 1-4)
Xristianlıqda İsanın ilahi varlıq və Tanrının oğlu kimi qəbul edilməsi müsəlmanların etiqadına ziddir. Bu səbəbdən Milad bayramını qeyd etmək, Allahın təkliyini inkar edən bir inancı dolayısı ilə dəstəkləmək sayılır.
Başqa dinlərin adət-ənənələrini təqlid etmək
İslamda başqa dinlərin xüsusi günlərinin və ibadətlərinin təqlid edilməsi doğru hesab olunmur. Bu məsələ hədislərdə də vurğulanmışdır:
- Peyğəmbərimiz (s.a.s.) buyurmuşdur:
“Kim bir qövmə (millətə) bənzəsə, o, onlardandır.” (Əbu Davud, Libas, 4)
Bu hədisdə müsəlmanlara başqa dinlərin mədəniyyətini və ibadətlərini təqlid etməkdən çəkinmələri tövsiyə edilir. Milad bayramı isə açıq şəkildə xristianlıqla əlaqəlidir və onu qeyd etmək müsəlmanların öz dinindən uzaqlaşması kimi qəbul edilir.
Bidət və dinə sonradan əlavə olunan adətlər
İslamda "bidət" — yəni sonradan dinə əlavə edilən və Peyğəmbərimizin (s.a.s.) dövründə olmayan ibadət və adətlər qəbul edilmir. Milad bayramı İslam mədəniyyətindən xaricdə inkişaf etmiş və müsəlmanların adət-ənənələrində heç vaxt yer almamışdır.
- Quranda buyurulur:
“Bu gün dininizi sizin üçün kamil etdim, sizə olan nemətimi tamamladım və sizin üçün din olaraq İslamı bəyəndim.” (Maidə surəsi, 3)
Din artıq kamilləşdiyi üçün İslamda sonradan əlavə edilən xarici ibadətlər və adətlərin qəbul olunması doğru deyil.
Müsəlmanların öz bayramlarının mövcudluğu
İslamda müsəlmanlar üçün iki rəsmi bayram müəyyən edilmişdir:
- Ramazan Bayramı
- Qurban Bayramı
Həzrəti Peyğəmbər (s.a.s.) Mədinəyə hicrət etdikdə orada bəzi bayramların qeyd edildiyini gördü və dedi:
“Allah sizə o bayramların əvəzinə daha xeyirlisini vermişdir: Ramazan bayramını və Qurban bayramını.” (Əbu Davud, Salat, 240)
Bu hədisə əsasən, müsəlmanların başqa dinlərin bayramlarını qeyd etmək əvəzinə öz bayramlarına sadiq qalmaları tövsiyə edilir.
Miladın ticarət və əyləncə məzmunu alması
Son dövrlərdə Milad bayramı əsasən ticarət və istehlak mədəniyyəti ilə əlaqələndirilir. Bayramın dini mahiyyəti azalmış, onu əyləncə, hədiyyə alış-verişi və müxtəlif qeyri-etik fəaliyyətlər əvəz etmişdir. İslamda isə israfçılıq və mənasız əyləncələr qadağan edilir. Quranda deyilir:
“Həqiqətən, israfçılar şeytanların qardaşlarıdır. Şeytan isə Rəbbinə qarşı çox nankor olub.” (İsra surəsi, 27)
Milad bayramının İslamda haram hesab olunmasının əsas səbəbləri aşağıdakılardır:
- Tövhid inancına zidd olan xristian etiqadı — İsanın (ə.s.) Tanrı oğlu kimi qəbul edilməsi müsəlman inancına qarşıdır.
- Başqa dinlərin adətlərini təqlid etmək — İslamda bu təqlid qadağandır.
- Bidət hesab olunması — Dinə sonradan əlavə edilmiş adətlər qəbul edilmir.
- Müsəlmanların öz bayramlarının mövcudluğu — İslam iki bayramı təsdiqləmişdir.
- Miladın israf və mənasız əyləncəyə çevrilməsi — Bu, İslamın mənəvi prinsiplərinə ziddir.
Bununla yanaşı, başqa dinlərin nümayəndələrinə hörmət göstərmək və dinc yanaşı yaşamaq prinsipi də İslamın əsas təlimlərindən biridir.
Milad bayramının simvolları və ritualları
Milad bayramının qeyd olunması zamanı bəzi xüsusi simvollar və rituallar mövcuddur. Bunların bəziləri dini mənaya sahibdir, bəziləri isə zamanla mədəni ənənəyə çevrilmişdir:
- Milad ağacı: Əvvəlcə Almaniyada yaranmış bu ənənə, həyat ağacını və ümid işığını simvolizə edir.
- Milad hədiyyələri: Xristianlara görə İsanın doğumu Tanrının bəşəriyyətə verdiyi ən böyük hədiyyədir.
- Santa Klaus (Şaxta baba): Santa Klaus obrazı Müqəddəs Nikolayın xeyriyyəçilik əməllərinə əsaslanır. O, kasıblara və uşaqlara hədiyyələr paylayan bir xristian ruhanisi idi.
- Şamlar və işıqlar: Dünyaya "İşıq" kimi gələn İsa Məsihi simvolizə edir.
Hər bir müsəlman bilməlidir ki, yuxarıda sadalanan elementlərin hər hansı birindən istifadə edərək yeni ilin gəlişini qeyd edirsə artıq Miladı qeyd etmiş olur.
Müsəlman olaraq diqqət etməmiz gərəkən əsas məqam dinin təməl prinsiplərinə sadiq qalaraq öz dəyərlərimizə və ibadətlərimizə önəm verməkdir. Gəlin nəfsimizə yenik düşüb şirkə girməyək.